Met de term Oudewijvenzomer wordt natuurlijk niet bedoeld dat het mooi weer is voor oude vrouwen.
Spinnenwebben in de dauw
Tot in de achttiende eeuw was wijf een normaal woord voor vrouw. De naam gaat zelfs terug naar de Germaanse en Noorse mythologie. Wanneer in de herfst spinnenwebben glinsteren in de dauw, zagen mensen daarin vroeger de levensdraden die door de godinnen werden gesponnen. Later werd dit verschijnsel verklaard door jonge veldspinnen die alleen bij rustig nazomerweer draden maken.
Tekenen van mooi weer
Spinnenwebben tussen struiken en takken worden nog steeds gezien als voorbode van zonnige dagen. Een Oudewijvenzomer is dan ook vaak verbonden met warm en stabiel weer. Volgens oude volksgezegden mocht die periode rond 8 november zo heten, maar klimatologen plaatsen het tussen 17 en 25 september.
Andere benamingen
Nederland kent meer namen voor warme herfstdagen. Zo is er op 17 september het Sint Lambertuszomertje, eind september Sint Michielszomer, in oktober de Kranenzomer en Sint Gummaruszomertje, en op 11 november het Sint Maartenszomertje. Volksweerkunde verbond daar vaak voorspellingen aan over de komende winter of zomer.
Indian Summer en meer
Ook in het buitenland kent men varianten. In Noord-Amerika is de Indian Summer beroemd, met haar felgekleurde herfstbossen. In Zweden spreekt men van Bridgetsommar, in Engeland van St. Luke’s little summer, en in Duitsland van Altweibersommer. Frankrijk, Polen, Italië en vele andere landen hebben hun eigen uitdrukkingen voor dit fenomeen.
Waar komt de warmte vandaan?
De warme dagen in de herfst danken we vaak aan hogedrukgebieden boven Centraal-Europa of restanten van orkanen boven de Atlantische Oceaan die warme lucht naar het noorden voeren. Daardoor kan het kwik in oktober nog oplopen tot 25 graden. Een record werd gemeten in Beek (Maastricht): 29,7 graden op 10 oktober 1921.
Samenvatting
De Oudewijvenzomer verwijst niet naar oude vrouwen, maar naar nazomerse dagen in september en oktober die vaak worden gekenmerkt door spinnenwebben in de ochtendzon. De naam vindt zijn oorsprong in de Germaanse mythologie. Naast Nederland kennen veel landen hun eigen benamingen voor dit warme herfstweer, zoals de Indian Summer in Amerika. Hogedrukgebieden en zuidelijke luchtstromingen zorgen ervoor dat het soms nog verrassend warm kan worden, zelfs diep in de herfst.
