Het is alweer bijna 3 jaar geleden, om precies te zijn op vrijdag 30 september 2022, dat bij het Natuurhus in Doepark de Hagen de bijzondere analemmatische zonnewijzer officieel ‘geopend’ werd door wetenschapsjournalist en sterrenkundige Govert Schilling en wethouder Jan Martin van Rees.
INFO: de cortenstalen uurplaten en datumplaat zijn overigens geleverd door Cortenstaal Twente in Hengelo en sierstratenmaker Gert Leushuis heeft het pleintje met keien aangelegd.
Hoe werkt de zonnewijzer?
De zonnewijzer is ontworpen door oud-natuurkundedocent Maarten van Woerkom. Deze zonnewijzer is zo ontworpen dat de mens zelf de schaduw kan werpen op de liggende zonnewijzer om de tijd aan te wijzen. De uren van de zonnewijzer zijn in een cirkel (ellips) geplaatst en in het midden daarvan bevindt zich de datum plaat.
Juiste plek
Door op de juiste plek op de datum plaat te gaan staan geef jij zelf de juiste zonnetijd aan. De zonnewijzer geeft de zonnetijd aan. Met behulp van een berekening kun je de wettelijke tijd bepalen. Je kunt niet alleen de precieze tijd van de dag aflezen, maar ook die van de seizoenen; dus wanneer wordt het lente, herfst, winter of zomer (Bron: AstronA)
Wat is een analemmatische zonnewijzer?
De term ‘analemmatisch’ komt uit het Grieks, waarbij ana ‘van boven’ betekent en lemma ‘opname’. De analemmatische zonnewijzer toont het bovenaanzicht van een sferische equatoriale zonnewijzer. Dit type zonnewijzer onderscheidt zich doordat de gebruiker zelf op de datumschaal gaat staan.
Hoeveel van deze zonnewijzers zijn er op de hele wereld?
Het precieze aantal analemmatische zonnewijzers wereldwijd is moeilijk vast te stellen, aangezien er geen centrale database is die alle bestaande exemplaren registreert. Echter, op basis van beschikbare informatie zijn er wereldwijd tientallen analemmatische zonnewijzers te vinden.
Voorbeelden van analemmatische zonnewijzers
- Calenzano Alto, Italië: In dit middeleeuwse stadje bevindt zich een analemmatische zonnewijzer op het hoogste punt van het plein. Bron: ROLLING HARBOUR GALLERY
- Durham University, Verenigd Koninkrijk: Op de campus van Durham University is een analemmatische zonnewijzer te vinden die interactief is en gebruik maakt van de schaduw van de gebruiker om de tijd aan te geven. Bron: Fabulous North
- Gent, België: Op de Campus Sterre van de Universiteit Gent staat een analemmatische zonnewijzer die als educatief instrument dient. Bron: Universiteit Gent
- Felton, Californië, VS: In Felton is een analemmatische zonnewijzer geïnstalleerd die een betonnen cirkel van ongeveer 4 meter in diameter omvat. Bron: sundials.org
Lokale kunstenaars
Daarnaast zijn er analemmatische zonnewijzers te vinden in onder andere Hasselt (België), Brou (Frankrijk) en op diverse openbare plekken wereldwijd. Deze zonnewijzers worden vaak ontworpen door lokale kunstenaars, scholen of wetenschapsinstellingen en dienen zowel als educatief hulpmiddel als artistiek object.
Bij AstronA, één van de participanten in Natuurhus Almelo, kun je meer te weten komen. Kijk op https://www.astrona.nl/ voor meer info.
